“Trambüs diye aslında teknolojide bir tanım yok, o bizim ülkedeki bir kaç belediyenin önerdiği bir söz. Yıllar önce kentlerimizde vazgeçilmiş bir teknoloji olan “Troleybüs” demeye çekinen, vatandaşına ben “Troleybüs” alıyorum demekten çekinen yerel yönetimlerin “Tramvay ama bu aslında otobüs” demesinin kulağa daha hoş gelen biçimidir. Kelime anlamı açısından Tram: raylı demek, Trambüs: raylı otobüs. Aslında burada bir ray yok yani tram yok, sadece kablolu otobüs, yani troleybüs var. Trafoları, direkleri, kabloları olan bu sistem beraberinde büyük yatırım ve işletme/bakım maliyeti getirecektir.”
Malatya’nın Ulaşım planlamasında da görev alan Yüksek Mimar ve Şehir Plancısı Erhan Öncü, 2015 Yılının Aralık ayında ODTÜLÜ Malatyalılar Derneği’nin Ankara’da yürüttüğü “Sektör İncelemeleri: Şehircilik ve Kent Mimarisi” başlıklı çalışmalarında, Malatya Belediyesi’nin toplu taşıma aracı olarak kullanmayı kararlaştırdığı trambüs ile ilgili olarak işte bunları söylemişti.
Yapılan tüm uyarıları dinlemeyen Malatya Büyükşehir Belediyesi, Türkiye de bir ilki getiriyoruz masalıyla Troleybüsü, Trambüs adıyla Malatya’da hizmete koydu. Çevre yolu boydan boya 34 kilometrelik havadan giden elektrik ağlarıyla örüldü. Elektrikle çalışan otobüsler yolcu taşımaya başladılar.
Malatya Büyükşehir Belediyesinin bir ilk diye tanıttığı Troleybüsleri merak eden Aydın, Elazığ, Manisa, Şanlıurfa, Denizli, Eskişehir Belediyeleri ulaşımla görevli yöneticilerini Malatya’ya gönderdiler. Hatta Belediye Başkanlarıyla gelenler dahi oldu. Trambüse binip yolculuk dahi yaptılar.
Malatya Büyükşehir Belediyesi gelen bu heyetlerin haberlerini de yaparak “Malatya’yı örnek aldılar” başlıklarıyla Malatya basınına servis ettiler.
Oysa gelen Belediye heyetleri Trambüsleri yerinde inceleyerek dönüşlerinde verdikleri raporlarda “Trambüs bildiğimiz elektrikli otobüs. Yani Troleybüs. Elektrik hattı boyunca otobüsler çalışıyor. Bu nedenle hat döşenmeden Elektrikli otobüs almakta yarar var” demişler.
Bunun üzerine bazı belediyeler Trambüsü üreten firmaya kadar gitmişler. Biz sadece elektrikle çalışan araç istiyoruz demişler. Firma olur diyerek, 360 kilometre gidebilen otobüsleri bu belediyelere de göndermiş. Şarj edilebilen bu otobüsler Elazığ başta olmak üzere birçok ilde seferlere başladı. Karayolunun iki tarafına çağdışı bir şekilde elektrik kablosu döşemeden elektrikli otobüsleri hizmete koydular. Aydın ve Elazığ Belediyeleri elektrikli otobüsleri deneme amaçlı hizmete koydular.
Konya Belediyesi; E-Bus ismi verilen elektrikli otobüslerin; şarj edilebilir elektrik (akü) ile çalışan, 10.7 metre uzunluğunda, üç kapı sayesinde hızlı yolcu indirme-bindirme imkanı sağlayan, süper alçak tabanlı, 25 kişi oturma kapasiteli, çevreci, sessiz, ekonomik, verimli bir şehir içi otobüsü olarak birçok çözümü bir arada sunduğu gerekçesiyle elektrikli otobüsleri hizmete koydu.
Yani Malatya’da bir ilk diye hizmete konulan Trambüsü örnek alan henüz bir il daha çıkmadı.
Malatya “Trambüs” masalıyla baş başa kaldı.
Oysa Türkiye Malatya’yı örnek alacaktı… Hem ucuz hem kolay yolcu taşınacaktı. Maliyetler düşecekti.
Trambüs kelimesini üreterek Malatya’da hizmete sunulan elektrikli otobüs şu anda 80 milyon lirayı bulduğu söylenen yüksek maliyeti nedeniyle Büyükşehir Belediyesine büyük bir yük getirmiştir. Maliyeti karşılamak için ulaşım ücretlerine her fırsatta zam yapılması çare olarak görülmektedir.
Oysa diğer belediyelerin yaptıkları gibi 10 adet elektrik otobüs alınmış olsaydı toplam maliyeti 5 milyon lira olacak, 50-80 milyon lira gibi yüksek maliyetle Büyükşehir Belediyesi karşılaşmayacaktı.
İşte otobüs ücretlerine yapılan zammın arkasında yüksek maliyetle borçlanan Malatya Büyükşehir Belediyesinin hatalı tercihini halkın sırtına vurmak istemesinden kaynaklanmaktadır.
Bakınız Yüksek Mimar ve Şehir Plancısı Erhan Öncü, o günlerde şu uyarılarda da bulunmuştu:
“Bu tarz kablolu ve direkli sistemler çok eski teknolojidir. Alternatif olarak yeni teknolojileri öneriyoruz. Bunlar arasında gece üç-dört saat şarj olup gündüz durmaksızın çalışan e-otobüsleri kullanabiliriz. Bu sistemler yakında İstanbul’da uygulamaya geçecektir. Gelecek için böyle teknolojiler varken, bir ölçüde geliştirilmeye çalışılsa bile bundan 100-150 sene önceki bir teknolojiye (troleybüse) geri dönülmesi doğru bir karar değildir. Ulaşım yatırımları talep özelliklerinden dolayı çok verimsiz yatırımlar olduğundan maliyetler ve ihtiyaçlar çok iyi hesaplanmalı, kaynaklar akıllıca tüketilmelidir. “Şehrimize yakışır!” yaklaşımı bırakılmalı, satıcı firmaların sunuşlarına göre karar verilmemelidir.”
Bu uyarılara rağmen 150 yıl önce kullanılan Troleybüs, Malatya’da Trambüs olarak yeni bir icatmış gibi sunuldu.
Ama şapka düştü kel göründü…
Trambüs tercihi büyük bir hata…
Bu hatanın getirdiği yaklaşık 80 milyon liralık maliyet… Elektrikli otobüs almış olsaydınız, elektrik ağlarına gerek kalmayacaktı. Yüksek maliyet olmayacaktı.
Öyleyse o günlerde uyarılar yapıldığı halde ille de trambüs de neden ısrar edildi?
Malatya’nın çevre yolunu baştan sona kadar elektrik ağlarıyla neden ördünüz?
Diğer İl Belediyelerinin yaptığı araştırmaları siz neden yapmadınız?
Dahası uyarılara neden kulak vermediniz?
İşte bu nedenle otobüs ücretlerine yapacağınız zamları asla kabul etmiyoruz.
Hatta indirim yapılmasını da bekliyoruz…
YORUMLAR